مدیریت منطقه جفتگیری برای تأمین زنبور نر

در زنبورستان‌هایی که با هدف اصلاح نژاد فعالیت دارند باید منطقه جفتگیری در یک جزیره یا منطقه‌های که به شعاع ده کیلومتر از زنبورستان‌های دیگر فاصله داشته باشد انتخاب شود، پیش از انتقال کلنی‌های جفتگیری به این مناطق، باید کلنی‌های پدری را به آنجا منتقل کنیم و عملیات پرورش زنبورهای نر را در این کلنی ها ادامه دهیم.
انتقال کلنی‌های پدری به منطقه ایزوله باید پیش از تولد نرها صورت گیرد، زیرا زنبورهای نر در کلنی‌های مختلف رفت و آمد می کنند  و میزان ورود اشتباه آنها بیش از زنبورهای کارگر است. بنابراین باید قبل از اینکه نرها در منطقه متولد شوند و در کلنی‌ها رفت و آمد کنند، کلنی های پدری را به منطقه ایزوله منتقل نماییم.
تعداد کلنی‌های پدری در ایستگاه‌های ایزوله به تعداد کلنی جفتگیری و تعداد ملکه تولید بستگی دارد. در این منطقه رفت و آمد زنبورهای نر در کلنی پدری بلامانع است، زیرا نرهای تولید شده در این کلنی‌ها باید با ملکه‌های پرورش یافته در این منطقه جفتگیری کنند. ولی نکته قابل توجه این است که به جز نرهای تولید شده در این کلنی‌ها نباید زنبور نر دیگری در منطقه وجود داشته باشد.
در زنبورستان‌های تحت پوشش طرح‌های اصلاح نژادی، معمولا در منطقه اصلی و قبل از انتقال به منطقه ایزوله، در طی بازدیدهای گوناگون از کلنی‌های پشتیبان زنبورستان که برای سازماندهی کلنی‌های جفتگیری اختصاصا یافته‌اند، شفیره‌های نر را از بین می‌برند تا تولید نر صورت نگیرد. این عملیات طی چند مرحله و با دقت کافی باید صورت گیرد.
در مرحله سازماندهی کلنی های جفتگیری در منطقه اصلی و قبل از انتقال آنها به منطقه ایزوله، می توان زمانی که زنبورهای کارگر به داخل کلنی جفتگیری ریخته می‌شوند، با استفاده از شبکه مانع ملکه، از ورود نرهای احتمالی موجود در منطقه به داخل کلنی و انتقال آنها به منطقه جفتگیری جلوگیری کرد. به این ترتیب ئر این مرحله از ورود نرهای غریبه به منطقه ایزوله جلوگیری می‌شود.
طی یک مرحله دیگر، پس از سازماندهی کلنی‌های جفتگیری، باید دوباره با دقت بیشتر شفیره‌های نر قاب‌هایی که داخل این کلنی‌ها قرار داده می‌شوند را از بین برد و احتمال ورود نر غریبه به منطقه ایزوله را به حداقل رساند.
لازم به ذکر است که این مطالب در مورد ایستگاه‌های اصلاح نژاد زنبور عسل صدق می‌کند. تولیدکنندگان ملکه و حتی تولید‌کنندگان انبوه ملکه با پرورش نرهای فراوان در کلنی‌های خور باید بکوشند که منطقه استقرار کلنی‌های آنها از نرهای مورد نظر اشباع شود و نرهای زنبورستانی مجاور تاثیر قابل توجهی در ترکیب ژنتیکی ملکه‌های پرورشی آنها نداشته باشد.
درهر حال یکی دیگر از اقدامات پرورش‌دهندگان ملکه، اشباع کردن منطقه جفتگیری با نرهایی است که کلنی‌های پدری با ویژگی‌های مطلوب تولید کرده‌اند تا احتمال تلاقی ملکه را با این نرها بالا ببرند و این ویژگی‌ها را در ملکه‌ها و کلنی‌های نسل بعد ایجاد نمایند.
گاهی پوکه‌های نر را در کلنی پدری قرار می‌دهند و پس از تخمریزی، این پوکه ها را به کندوهای دیگر موجود در زنبورستان منتقل می‌کنند تا نرهای مطلوب برای جفتگیری با ملکه پرورش یابند. البته کاربرد این روش در مناطقی است که ایستگاه ایزوله برای جفتگیری وجود ندارد.
باید توجه داشت در صورتی که تلاقی ملکه با نرهای یک کلنی مشخص، برای انتقال ویژگی‌های خاص مورد نظر باشد باید از روش تلقیح مصنوعی استفاده کرد. در ایستگاه‌های ایزوله جفتگیری فقط می‌توان از دخالت نرهای کلنی‌های پدری در جفتگیری و تولید نسل بعد مطمئن بود.

منبع : پرورش ملکه زنبور عسل ( دکتر غلامحسین طهماسبی )